Rozwiązanie umowy dożywocia

Zwrotne przeniesienie własności nieruchomości

Zgodnie z najnowszą interpretacją podatkową, na osobie która rozwiązuje umowę dożywocia, w związku z czym dokonuje się zwrotnego przeniesienia prawa własności, nie ciąży obowiązek zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Interpretację korzystną dla podatnika wydał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej dnia 13.07.2017 roku (sygnatura 0111-KDIB4.4014.151.2017.1.PB). Dotyczyła ona „skutków podatkowych rozwiązania umowy dożywocia i zwrotnego przeniesienia własności nieruchomości”.

Stan faktyczny

14 lat temu, Wnioskodawczyni zawarła ze swoim siostrzeńcem umowę o dożywocie, która została objęta aktem notarialnym. Siostrzeniec uzyskał na jej podstawie prawo własności do zabudowanej nieruchomości rolnej, w zamian za co zobowiązał się do dożywotniej opieki nad swoją ciotką. „Stosownie do postanowień art. 908 Kodeksu cywilnego, siostrzeniec zobowiązał się przyjąć Wnioskodawczynię jako domownika, zapewnić utrzymanie przy wspólnym stole, dostarczyć wyżywienie, mieszkanie, ubranie, światło i opał, zapewnić pomoc i opiekę lekarską w razie choroby, sprawić własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym oraz postawić nagrobek.”. Strony umowy zdecydowały się na jej rozwiązanie, również potwierdzone notarialnie, co skutkować ma zwrotnym przeniesieniem własności nieruchomości na Wnioskodawczynię.

Pytanie Wnioskodawczyni

Wnioskodawczyni w swoim pytaniu chciała dowiedzieć się, czy w związku z rozwiązaniem zawartej przed laty umowy ze swoim siostrzeńcem, która skutkuje przeniesieniem własności nieruchomości na nią, jest ona zobowiązana do zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Zdaniem Wnioskodawczyni, które dołączyła do pytania, nie ma ona obowiązku do uiszczenia podatku w związku ze zwrotnym przeniesieniem własności. Jako uzasadnienie swojego stanowiska, Wnioskodawczyni powołała się na art. 1 ustęp 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, który nie wymienia rozwiązania umowy dożywocia wśród czynności, które podlegają opodatkowaniu.

Prawidłowe stanowisko Wnioskodawczyni

Wspomniany już wcześniej artykuł 1 ustęp 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności, które podlegają na jego mocy opodatkowaniu.  Wymienia on 9 czynności, które wymagają uiszczenia podatku:

- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

- umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

- umowy dożywocia,

- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

- ustanowienie hipoteki,

- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

- umowy depozytu nieprawidłowego,

- umowy spółki.

Podatek ten będzie także dotyczył zmiany powyższych umów bądź wydanych w ich sprawie orzeczeń sądów, jeśli wpływają na podwyższenie podstawy podlegającej opodatkowaniu. Zastosowanie zamkniętego katalogu czynności podlegających opodatkowaniu powoduje, że czynności podobne, lecz nie wymienione, nie wymagają poniesienia od nich podatku, nawet jeśli wywołują podobne lub takie same skutki gospodarcze.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził również, że na mocy obowiązujących przepisów, siostrzeniec miał obowiązek zapewnić ciotce pełną opiekę wraz z miejscem do zamieszkania. Szczegółowe regulacje między stronami umowy mogą zostać ustalone według ich preferencji, jednak nie mogą łamać zasad współżycia społecznego. Ogólne zasady funkcjonowania umowy określa Kodeks cywilny, choć nie reguluje on kwestii rzeczowych skutków rozwiązania umowy.  Jednak analogicznie do sytuacji z momentu zawiązania umowy, w której zawiązany zostaje stosunek dożywocia oraz następuje przeniesienie własności nieruchomości, w momencie jej rozwiązania własność zostaje powrotnie przeniesiona, a prawo dożywocia cofnięte. Mówiąc wprost, rozwiązanie umowy skutkuje przywróceniem sytuacji sprzed zawarcia umowy. W związku z faktem, iż wspomniana ustawa nie wymienia rozwiązania umowy o dożywocie wśród umów powiązanych z koniecznością poniesienia podatku od czynności cywilnoprawnych, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przyznał Wnioskodawczyni rację, w związku z czym nie musi ona płacić podatku.